22.11.2017 | Z Polonią w Świat - spotkanie z Joanną Wieczorek, Polką z Senegalu

rozmowy Zobacz wszystkie
08:22

Projekt „skradziona pamięć”

Międzynarodowa Służba Poszukiwań (International Tracing Service – ITS) z siedzibą w Bad Arolsen w Niemczech założona została przez aliantów w 1947 roku. Zajmuje się ona gromadzeniem dokumentacji dotyczącej wszystkich grup ofiar nazistowskich prześladowań; jej archiwum – z uwagi na wyjątkowy charakter i objętość – zostało w 2013 roku wpisane na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”.

Centralna Kartoteka Nazwisk ITS zawiera dane o około 17,5 miliona osób, wśród których liczną grupę stanowią Polacy oraz obywatele byłego ZSRR. Jednym z głównych zadań ITS jest udzielanie informacji, które znajdują się w 30 milionach zgromadzonych dokumentów. Każdego roku otrzymujemy wnioski z zapytaniami dotyczące losu blisko 20 tysięcy osób. Ogromny zasób archiwalny umożliwia także prowadzenie działań edukacyjnych oraz kompleksowych badań historycznych na temat Holokaustu, robót przymusowych, systemu obozów koncentracyjnych oraz konsekwencji wynikających z dyskryminacji i nienawiści rasowej.

ITS stopniowo udostępnia dokumenty w otwartym archiwum cyfrowym – obecnie dostępnych jest ich około 2 milionów. Wiosną 2019 zostanie opublikowanych kolejne 10 milionów, dotyczących obozów koncentracyjnych i gett.

W archiwum znajduje się także specjalny zbiór, tzw. Effekten (tj. rzeczy osobiste), w którym zdeponowane są przedmioty zabrane ofiarom – prawie wyłącznie więźniom nieżydowskim – w trakcie deportacji do obozów koncentracyjnych. Około 5 tysięcy przedmiotów – głównie z obozów koncentracyjnych Neuengamme oraz niewielka część z Dachau – przekazano na początku lat 60. do ITS, m.in. za pośrednictwem Urzędu Administracyjnego do spraw Restytucji Wewnętrznej w Stadthagen. Warunkiem przekazania tego zbioru było zobligowanie ITS do poszukiwania właścicieli lub ich rodzin oraz zwrotu zagrabionych rzeczy. W 2015 roku sfotografowano i udostępniono na stronie internetowej wszystkie pozostałe 3200 pamiątek. Ustalenie ich przynależności jest możliwe przez podanie nazwiska, daty urodzenia i narodowości więźnia.

Największą grupę narodowościową wśród dawnych właścicieli przedmiotów – obok 30 innych narodowości – stanowi ponad 900 Polaków. W 2016 roku ITS zainicjował projekt Returning Effects (Zwrot pamiątek) – przeprowadziliśmy w naszym archiwum kwerendę dotyczącą wszystkich 3200 właścicieli, by uzyskać wskazówki do poszukiwań ich krewnych. W ciągu ostatnich dwóch lat zwróciliśmy rodzinom ponad 250 rzeczy.

Ze względu na duże zainteresowanie mediów, ITS uruchomił kampanię #Stolen Memory [ang. Skradziona pamięć], od 2018 roku pokazywaną jako wystawa plakatów w różnych europejskich miastach. Opowiada ona o indywidualnych losach prześladowanych w kontekście powrotu pamiątek do rodzin oraz ich znaczeniu dla rodzinnej historii. Drugą część ekspozycji stanowią plakaty z przedmiotami, które czekają na zwrot. Liczymy, że dzięki tej akcji dotrzemy do kolejnych rodzin. Z roku na rok rośnie grono wolontariuszy wspierających akcję ich poszukiwania. Większość zgłoszeń dotyczących kwerendy, które otrzymujemy, pochodzi z Polski. Dlatego polskojęzycznym użytkownikom udzielamy informacji oraz oferujemy wszystkie ważniejsze informacje na naszej stronie w języku polskim; znajduje się na niej także formularz zgłoszeniowy w języku polskim, w którym wnioskodawca może podać wszystkie posiadane informacje na temat poszukiwanej osoby i zlecić przeprowadzenie kwerendy w archiwum – jest ona bezpłatna.

reklama
Polecamy